Tiyatro Tarihi

Şırnak'ın Cudi Dağı'nda güvenlik güçleri ile bölücü terör örgütü mensupları arasında çıkan çatışmada 4 polis şehit oldu.

Şırnak'ın Cudi Dağı'nda güvenlik güçleri ile bölücü terör örgütü mensupları arasında çıkan çatışmada, 4 polis şehit oldu.

PKK terör örgütü, Şırnak ile Silopi arasında bulunan Cudi Dağı'nda güvenlik güçlerine pusu kurdu. Teröristler, uzun namlulu silahlarla ateş açtı. Güvenlik güçleri, karşılık verdi. Çatışmada 4 polis şehit oldu.

Yaralı polislerin helikopterle Şırnak Asker Hastanesi'ne kaldırıldığı öğrenildi.

Çatışmanın devam ettiği belirtiliyor.

Konu: Tiyatro Tarihi 18/10/2008, 20:14

Tiyatro Tarihi

Bir öyküyü[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] sahne olarak ayrılmış bir yerde[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] oyuncuların söz ve hareketleriyle canlandırma sanatı.
Tiyatro sözcüğü Yunanca'da "seyirlik yeri" anlamına gelen theatron'dan türetilmiş[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] dilimize İtalyanca'daki teatro sözcüğünden geçmiştir. Günümüzde modern bir tiyatro binası başlıca üç bölümden oluşur.
1 - İzleyicilerin oturarak oyunu izlediği oditoryum;
2 - Oyunun sergilendiği sahne;
3 - Sahnenin iki kenarında ve arkasında[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] çeşitli dekor ve gereçlerin bulunduğu sahne arkası yada kulis.

TİYATRONUN KÖKENİ

Tiyatro da başka sanatlar gibi dinsel törenlerden doğmuş[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] sonra dinden bağımsızlaşarak sanatlaşmıştır. Kökeninde[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ilkel insanın doğa olaylarını kendi bedensel hareketleriyle simgesel olarak temsil etme çabaları yatar. Avrupa'da Üst Paleolitik Çağdan (İ.Ö 40-10 bin yıl önce) kalma mağara resimlerinde[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ellerine ve yüzlerine hayvan postları geçirmiş insanların ritmik hareketler yaptığı görülmektedir. Bunlar[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] maske ve köstüm kullanımının[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] dolayısıyla tiyatronun ilk örneği sayılır. Maske[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kişinin kendi kimliğinin aşarak başka kimlikleri ve daha genel varlık biçimlerini temsil etmesinin en etkin yollarından biridir.
İlkel toplulukların animist inançlarına göre[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] yinelenen doğal olayların ruhları[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kişilikleri vardı; bu kişiler[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] sonradan tapınma nesnelerine[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] tanrılara dönüştü.
İnsanlar[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] belli zamanlarda yapılan törenlerde bu tanrıları temsil eden maskelere bürünerek kendi yaşamlarını etkileyen doğa olayları üzerinde denetim kurmaya çalıştılar. Yağmur yağdırmak ya da avda başarılı olmak için yapılan törenler danslar[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Kurallı oyunun ilk örneğiydi. Eski inançların hemen hepsi görülen "ölme ve yeniden dirilme" teması da[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] insanlara verdiği kılık değiştirme ve kişileştirme olanaklarıyla[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] tiyatronun çıkış noktalarından biriydi. Mevsimlerin dönüşü[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kışın bahara dönüşmesi gibi yinelenen doğa olayları[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] eski yılı temsil eden kralın yeni yılın kralın karşısında yenik düştüğü bir törensel boğuşmayla temsil ediliyordu.
Başlangıçta canlı insanların kurban edildiği bu boğuşma ve ölümler zamanla simgeleşti[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] iki ayrı gücün çatışması da yerini tek bir gücün ölüm ve yeniden dirilme törenine bıraktı.
Bazı başka kuramlara göre ise tiyatronun kaynağı şamanist inançlardır. Şamanist törenlerin özelliği[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] izleyici ya da katılımcılara[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] tanrısal gücün simgesi yerine kendisini göstermesiydi. Bu törenlerde belirli kurallara uygun davranışlarla kendinden geçen şaman[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] öte dünya ile bu dünya arasında bir aracı rolü üstlenmektedir.
Tiyatro[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] bugün de kökenindeki bu iki eğilimin izlerini taşır[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] bu iki eğilim arasındaki gerilimden güç alır: Bir yanda doğa güçlerini simgesel olarak canlandırma[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] temsil etme işlevi; öte yanda[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] doğaüstü güçlerin görünmesine aracılık etme işlevi.
Doğaya öykünme kuramına göre[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] tiyatronun en önemli öğesi kılık değiştirmedir.

Konu: Geri: Tiyatro Tarihi 18/10/2008, 20:15

ANTİK ÇAĞ

Tiyatro ilk kez IO 6. yüzyılda Yunan toplumunda dinsel törenden özerkleşerek bir sanat türü haline geldi; dinsel ya da pratik ölçütlerle değil[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] estetik ölçütlerle değerlendirilen bir "oyun" a dönüştü. Yunan toplumunda tiyatronun öncülü[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] şarap[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] bereket ve bitkiler tanrısı Dionysos'u kutsamak için yapılan Bacchanolia şenliklerinde bir koronun söylediği dithyrambos şarkılarıydı. Koro[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] bu şarkılarda[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] farkı kişilerin konuşmasını canlandırmak için söz ve tavır değişikliğinden yararlanıyordu. Daha sonra[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] oyuncu ve oyun yazarı Thespis[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] koronun karşısına[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] farklı kişilikleri farklı maskelerle temsil eden bir oyuncu koydu. Böylece daha karmaşık konular ele alınabiliyor[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] farklı anlatım biçimleri denenebiliyordu. İÖ 534'te Atina'daki ilk tiyatro şenliğinde[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Thespis'in bir tragedyası ödül kazandı. Bu tarihten sonrada tragedyalar Dionysos şenliklerinin bir parçası olarak gelenekselleşti.
İÖ 5 . yüzyılın ilk yarısında[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Aiskhylos[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] koroyu 50 kişiden 12 kişiye indirerek ve ikinci bir oyuncu ekleyerek bugünkü Batı tiyatrosunun da temelini attı. Artık birden fazla kişi arasında yaşanan bir olayın[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] bir ilişkinin[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] sahnede canlandırılması olanağı doğmuştu. Aiskhylos[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] tragedyayı Dionysos cümbüşündeki azgın ve utançsız kökeninden de kopardı. Tiyatro önemli kişilerin başından geçen önemli olayları yüceltmiş bir üslupya temsil etme sanatı haline geldi. Efsaneleri[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] mitleri ve efsaneleşecek kadar eski olayları işleyen tragedyanın dinsel[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ahlaki ya da siyasi bir mesaj vermesi[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] toplumu ve evreni bir bütün olarak temsil etmesi bekleniyordu. Hiyerarşik bir evrendi bu: En üstte tanrılar katı yer alıyor[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] altta ölümün[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] sürgünün ve cezanın yurdu bulunuyor[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] bu ikisinin ortasında da oyunun[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] dramatik eylemin gerçekleştiği yuvarlık sahneyle temsil edilen insanların dünyası duruyordu. Tragedya[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] daha sonra Sophokles ve Euripides tarafından daha da geliştirildi[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] gerçekçi gözlem öğeleri katılarak Aiskhylos'taki soyutluğundan bir ölçüde uzaklaştırıldı.
Komedya ise İÖ 486'dan başlayarak Atina'da Lenia kış şenliğinde yapılan yarışmalarla yaygınlık kazandı. Yunanca Komos sözcüğünden türeyen komedya[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Dionysosçu kökenlerine tragedyadan çok daha bağlı kaldı. İÖ 6. yüzyıldan sonra Yunan egemen sınıfları arasında gözden düştüğü halde köylülerin ve yoksul halkın yaşamında önemini koruyan soytarılık[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] hokkabazlık[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] herkesin birbiriyle utançsızca çiftleştiği bahar ayinleri gibi avam öğeler[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] komedyada önemli yer tutuyordu. Dili de konuşma diline yakındı. Eski Komedya'nın en büyük temsilcisi Aristophanes'in oyunları[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] siyasal ve toplumsal yergicilikleriyle ahlaki bir görev de üstlenmişlerdir. Euripides'in İÖ 406'da ölümünden ve Atina'nın İÖ 404'te yenilgisinden sonra tragedya iyice geriledi ve komedya en popüler tür haline geldi. İÖ 320'den sonra[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Büyük İskender döneminde ortaya çıkan Yeni Komedya eskisinden oldukça farklıydı. Mitolojik öğelerin yerini genç Atinalıların erotik serüvenleri ve aile yaşamları almış[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] eski şen[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] cümbüşlü ve grotesk üslup da daha gerçekçi ve yumuşak bir anlatıma dönüşmüştür. Bu dönemden günümüze yalnızca Menandros'tan bazı parçalar kalmıştır.
Eski Yunan tiyatrosunun önemli bir özelliği kamusallığıdır. Oyunları ortalama 10 bin ile 20 bin seyirci aynı anda izleyebiliyordu. Eski Yunan oyunları[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Sophokles'in trajedileriyle teknik yetkinliğe ulaşmıştır. Sophokles oyunlarında dekor kullanan ilk tiyatro yazarıdır. Aiskhylos[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Sophokles ve Euripides konularını mitolojisinden alan oyunlar yazmıştır. Bu üç yazar[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] sonradan Aristo'nun Poetika adlı yapıtında belirlediği kurallara uygun oyunlar yazmışlardır. Bu kurallardan biri zaman[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] yer ve eylemde birliktir. Eski Yunan komedisinin tanınmış yazarlarından Aristophanes[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] oyunlarında dönemin siyaset adamlarının ve düşünürlerinin yanlış tutumlarını alaya almıştır.

Konu: Geri: Tiyatro Tarihi 18/10/2008, 20:15

ROMA TİYATROSU

Roma[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] tiyatroya özgü bir katkı yapmaktan çok Yunan tiyatrosuna öykünmekle yetinmiştir. Bununla birlikte[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Roma toplumunun estetik bir eşiği aşamayan[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ama belli bir canlılığı sürdüren yöresel bir oyun geleneği vardır. Bunlardan biri[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] yöresel hasat şenlikleri ve evlilik törenlerinde hokkabaz-oyuncu- şarkıcıların söylediği ve belli bir temsil öğesini de barındıran carmina Fescenninay'dı. Güney İtalya'da doğan ve IO 3. yüzyılda Roma'da yaygınlaşan bir başka yöresel türde fabula Atellanay'dı.

Konu: Geri: Tiyatro Tarihi 18/10/2008, 20:15

ORTAÇAĞ

Hristiyanlık[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] geleneğin sürekliliğinin parçalandığı bir ortamda[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kendi tiyatrosunu yoktan var etti[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kendi inançlarından yeni bir tiyatro türetti. Ortaçağ[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kilise tiyatrosunun yanı sıra akrobatların[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] soytarıların[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] hokkabazların tek kişilik yada grup halinde yaptığı gösterilerde hem halk arasında hem de saraylarda ilgi görüyordu. Ama tiyatroyu yeniden kurallı bir oyuna[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] yani sanata dönüştüren[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] oyunun yazılı öğesini vurgulayan kilise oldu. Bunun ilk örnekleri[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Kitabı Mukaddes'ten belli bölümlerin sahne etkileri de gözetilerek seslendirilmesiydi. Bu seslendirme daha sonra 10. yüzyılda oyuncular ve diyaloglarla gerçek bir canlandırmaya dönüştü. 13. yüzyıldan sonrada manastırların dışına yayıldı; artık kent yönetimleri de yapım giderlerini üstleniyordu. Dinsel tiyatronun manastır dışında gelişen birbirine bağlı bir dizi kısa oyunlardan oluşan dizilerdi ve 2-3 gün boyunca oynanıyordu. Gizem oyunlarının sahnelenmesini de loncalar gibi özel kentsel örgütler üstlenmiştir. Her lonca[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kendi zanaatıyla ilişkili olan bir oyunun giderlerini karşılıyordu. Başlangıçta[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] oyunlar[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] "ev" adı verilen süslenmiş tahta platformlar üzerinde oynanıyordu. İtalya'da bir alanın ortasında oturan seyirciler[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] alanın çevresine yerleştirilmiş platformlar üzerinde oynanan oyunu izliyordu. İngiltere'de ise oyunlar araba gibi çekilen pagent adı verilen tekerlekli sahnelerde oynanıyordu. Gizem oyunları başlangıçta Latince diyaloglardan oluşurken[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] sonradan yerel diller yaygınlaştı. Bu da oyunların halk geleneğinden ve mizahi öğelerden yana zenginleşmesini sağladı. Dinsel tiyatronun öteki iki türünden biri mucize oyunları[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] öbürü ise ibret oyunlarıdır. İbret oyunları ilk kez İngiltere'de ortaya çıkmıştır.
Ortaçağ tiyatro düşüncesi yeni bir görüş üretmemiş[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] türlerin ayrımı[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ahlak eğitimi gibi antik dönem kuramcılarının düşüncelerini yinelemiş[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] tragedyada yıkımın yazgı olduğunu vurgulamıştır. Tiyatro düşüncesinin gelişmemiş olmasının nedeni[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ortaçağda tiyatronun yasaklanması[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] din adamlarının tiyatronun zararları üzerinde bildiriler yayımlamış olmalarıdır.

Konu: Geri: Tiyatro Tarihi 18/10/2008, 20:16

RÖNESANS

Rönesans tiyatrosu İtalya'da başladı[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ama en önemli ürünlerini Rönesans'ı geç yaşayan İngiltere gibi ülkeler verdi. 15. yüzyılda İtalya'da Plautus[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Terentius ve Seneca'nın oyunları yeniden okunmaya başlamıştır. Yüzyılın sonuna doğru bu yazarların oyunları önce Roma[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] sonra Ferrara'da sahnelenmiştir. İtalyan Rönesans tiyatrosu[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] mimarlık açısından da klasik tiyatroya öykünüyordu. 1414'te[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Romalı mimar Vitruvius'un Mimarlık Üzerine adlı kitabı keşfedildi ve Avrupa dillerine çevrildi. Bu yapıta dayanılarak İtalya'da Roma tiyatroları inşa edilmeye başladı. Bu çalışmaların ürünü olan Venedikli mimar Andrea Palladio'nun tasarlayıp 1585'te Vincenzo Scamozzi'nin tamamladığı Vicenzo'da ki Olimpico Tiyatrosu[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Avrupa'nın günümüze ulaşan en eski kapalı tiyatrosudur. Scamozzi[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] geri plandaki kemerlerin arkasına[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] sokak sahnelerini gösteren üç boyutlu perspektif panoları yerleştirmişti. Rönesans tiyatrosunun en özgün yönlerinden bir de perspektife verdiği önemdir.
Rönesans döneminin başında İtalyan tiyatrosu fazla kuralcı bir yola sapmış[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] klasik ölçülere ve Aristoteles'in zaman[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] mekan ve eylem birliği ölçütüne bağlı kalma adına uzun bir süre cansız ürünler vermiştir. Gene de Plautus'un açık saçık komedyaları[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] bu dönemde[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Aristo ve Ruzzante gibi iki önemli yazara esin kaynağı oldu. İtalyan tiyatrosuna ulusal bir dil ve yerel karakterler kazandıran bu iki yazardan sonra[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] İtalyan'ın dünya tiyatrosuna en önemli katkısı olan Commedia dell'arte doğdu. Canlı bir halk tiyatrosu geleneğine dayanan ve farklı öğeleri bütünleştiren Commedia dell'arte edebi bir metne değil[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] doğaçlama oyunculuğuna dayanan bir tiyatro türüydü. Kökenleri ortaçağ cambazlığına[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] mime ve fabula Atellana'ya değin götürülebilecek olan commedia dell'arte'nin yeniliği[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] topluluk oyununa dayanmasıydı. Sürekli bir arada çalışan ve çok uzun bir süre aynı rolü oynayan oyuncular[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] daha öncesi eşi görülmemiş bir virtüözlük düzeyine ulaşabiliyordu. Oyunlarda senaryo vardı[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ama her oyuncu diyalogun kendine düşen bölümünü zaman içinde istediği gibi geliştirebiliyordu. Venedikli pinti tüccar Pantalone gibi bütün tiyatroya mal olacak tipleri commedia dell'arte yarattı. Profesyonel kadın oyuncu kullanan ilk tiyatroda commedia dell'arte'ydi.
İtalyan tiyatrosu 16. yüzyılda sahneyi edebiyattan arındırırken[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] İspanya da tam tersini yaptı; tiyatroyu yeniden edebileştirdi[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] en önemli edebiyat ürünlerini tiyatro alanında verdi. İspanya Reform hareketinden etkilenmediği için[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] eski dinsel tiyatro[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] auto sacramental (ayin oyunu) adıyla devam etti. Bu tek perdelik oyunlar[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] öteki ülkelerde dinsel tiyatroyu gülünçleştiren öğelerden arındırıldığı için[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] İspanya'nın en iyi şairleri de bu alanda yeteneklerini denemekten çekinmediler. Ülkenin ilk sabit tiyatroları da[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] İspanyol edebiyatının Altın çağ olarak anılan bu dönemde yapıldı. İspanyol tiyatrosu[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kendini klasikçiliğin kurallarıyla sınırlamamasıyla İtalyan tiyatrosundan farklıydı. Duyguya[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] lirizme[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] tutkulu eylemlere yer veriyordu. En önemli yazarları[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] orta sınıf törelerini ve entrikalarını konu alan özgün bir İspanyol türü olan perdelerin ve kılıç oyunu tarzında binden çok yapıt yazmış olan Lope de Vega ile İspanyol barok üslubunun en tipik temsilcisi olan Calderon'dur.
İtalyan Rönesansı'nın etkisi İngiltere'de daha geç ve daha zayıf hissedildi. Bu yüzden[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Elizabeth dönemi (1558- 1603) yalnızca tiyatroda değil[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] genel olarak edebiyatta özgün İngiliz geleneğinde kurulduğu yıllar oldu. Aslında bu dönemde İngiliz tiyatrosu karşıt etkilere açık durumdaydı: Bir yandan Protestan kilisesinin nüfuzunu kırmak için Corpus Christi Yortusu'nu kutlamak yasaklanmış[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] bu da gizem ve ibret oyunlarının gerilemesine yol açmıştır. Öte yandan [Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] saray tiyatroyu İngiliz ulusak kimliğini pekiştirmek içinde kullanmak istiyordu. Bütün bunlara karşı[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Avrupa'daki düşünsel[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ahlaki ve dinsel çatışmaların özgürleştirici etkisi de 16. yüzyılın sonuna doğru şiddetlendi. Bunun sonucunda ortaya tiyatro da bu gerilimli[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] yeniliklere açık ruh halini yansıtıyordu. İngiliz tiyatrosu[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kendi özgün ortaçağ geleneğinden aldığı mirası kara Avrupa'sının daha incelmiş buluşlarıyla kaynaştırarak[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] saray tiyatrosunun sınırlarını aşan[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] toplumun her kesimine seslenebilen bir sanat türü yarattı.
Marlovu'un[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Shakespeare'nin[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Beaumant ve Fletcher'in oyunlarını herkes izleyebiliyordu. İngiltere'de de ilk tiyatrolar[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] 1576'dan başlayarak Elizabeth döneminde kuruldu. Bu ilk tiyatrolar[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] daha önce oyunların sahnelendiği han avlularının biraz daha geliştirilmiş biçimiydi; seyirciler[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] üstü açık bir yapı içinde[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] yükseltilmiş bir tahta platformdan oluşan sahnenin üç yanında bulunan sıralarda oturuyordu. İzleyicilerle oyuncular arasındaki alış veriş[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] İtalyan tiyatrosundan daha fazlaydı. Buna karşılık biletler de daha ucuzdu. 1590'larda her tiyatro soylu bir kişinin desteğiyle işletiliyordu. İtalyan tiyatrosundan bir farkı da[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kadın oyuncuların olmamasıdır. Kadın rollerini çoğu zaman erkek oyuncular üstleniyordu. Elizabeth'ten sonra gelen James döneminde (1603-25)[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] tiyatro içerik olarak klasikçiliğe daha çok yaklaşırken[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] konu zenginliğini ve ufuk genişliğini de yitirmeye başladı. Bu dönemde[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Ben Janson[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] John Ford[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] John Webster ve John Lyly gibi yazarlar zaman[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] mekan ve eylem birliği kurallarına önem verirken[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] trajedi ve komediyi de birbirinden daha kesin çizgilerle ayırdılar. 17. yüzyılın ortalarına doğru İngiliz tiyatrosu[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] maske ve dekor gibi görsel öğelere daha çok yer vermeye başlamıştı. 1642'deki burjuva devriminden sonra tiyatrolar kapatıldı ve sahne sanatı çok uzun bir süre eski canlılığına kavuşamadı.
Fransa'da düzenli tiyatro toplulukları 16. yüzyılda yaygınlaşmıştır. Bunların repertuvarında[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ibret ve mucize oyunları kadar[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kaba bürlesk ve parodiler de yer alıyordu. Ama Fransa'nın öbür Avrupa ülkeleri gibi özgün bir yerel tiyatro geleneği yoktu. Bu yüzden İtalyan Rönesansı'nın etkisini kolayca benimsedi. 17. yüzyılda ülkenin güçlü bir merkezi yönetim altında birleşmesini sağlayan Başbakan Kardinal Richeliu[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] en gelişmiş sahne teknolojisini içeren bir tiyatro binası yaptırdı. Richeliu[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] trajedi ile komedinin birbirinden ayrılması[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] tiyatrodan traji-komik öğelerin atılması içinde çalıştı. Ama dönemin üç önemli yazarından biri olan Corneille'in Le Cid'i Kardinalin yerleştirmeye çalıştığı klasik birlik kurallarını hiçe sayan bir trajikomediydi. Corneille'in rakibi Racine ise klasikçi kuralların içinde kalarak trajediye romantik bir ton kazandırdı. Konularını Yunan-Roma mitolojisinden ve tarihten alan bu iki yazara karşılık Moliere[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Fransız toplumunun gündelik yaşamından aldığı tiplerle kendi çağını aşan bir modern komedi anlayışının kurucusu oldu. Üstelik[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] dönemin en sevilen oyun yazarıydı.
17. yüzyılda Avrupa'nın başka ülkelerinde de ulusal tiyatrolar kuruldu. Ama[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] bunların çoğu[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] sınırlı bir izleyici kesimine seslenebilen saray tiyatroları olarak kalacaktı. Opera ve balede gene aynı dönemde[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] soylu sınıfın seyirlik sanatları olarak gelişmişti.17. yüzyılın ikinci yarısında[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] İngiliz Restorasyon dönemi (1660-85) tiyatrosu Elizabeth dönemine geri dönmek istediyse de[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] İngiliz aristokrasisinin soğuk mizah anlayışını yansıtan bir töre komedisinden öteye gidemedi. Restorasyon tiyatrosunun en başarılı örneği sayılan William Congreve'in The Way of the World'ü (Dünyanın Hali) bile günümüzde sahnelenmektedir. İtalyan tiyatrosunun en önemli yazarı 18. yüzyılın ortasında bir çok komedi kaleme alan Carlo Goldoni'dir.

Konu: Geri: Tiyatro Tarihi 18/10/2008, 20:16

ORTA SINIF TİYATROSUNUN DOĞUŞU

18. yüzyılın Avrupa tiyatrosuna getirdiği en büyük yenilik[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] yükselmeye başlayan orta sınıf için üretilen burjuva oyunlarıydı. Bu türün öncülüğünü Fransa'da Diderot[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Almanya'da da Lessing yaptı. Orta sınıf tiyatrosu[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ahlakçılığıyla Rönesans öncesi dinsel tiyatroyu andırıyor[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ama konularını aile yaşamından alması ve duygusallığı ile daha modern bir ruh halini yansıtıyordu. İngiltere'de Georg Lillo[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] The London Merchant[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]r[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] the History op George Barnwell (1731; Londralı Tüccar yada George Barnwell'in öyküsü) adlı yapıtında orta sınıftan kişilere yer vererek bir orta sınıf trajedisi yaratmayı denemiş[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] İtalya'da da Vittorio Alfieri oyunlarında eski Yunan öykülerinin içini güncel orta sınıf tutkularıyla doldurmuştu. Bu dönemde[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] klasik trajedi ve komedi[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] varlıklarını daha çok operada sürdürdüler. John Gay'in The Beggar's Opera'sı (1728; Dilenci Operası) popülerliğini daha sonra da koruyan bir şarkılı komediydi.
Komedi[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] 18. yüzyılın en başarılı tiyatro yapıtlarının verildiği türdür. İngiltere'de Richard Steele'in[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Nivelle de La Chausee'nin acıklı komedileri bugün de bulvar tiyatrolarınca sürdürülen bir türün ilk örnekleriydi. Buna karşılık[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Oliver Goldsmith ve Richard Sheridan[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Elizabeth dönemi ve sonrasının töre komedisini geliştiridiler. Eski canlılığı yitiren commedia dell'arte geleneği ise Fransa'da Marivaux[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] İtalya'da da Goldoni ve Gozzi'nin oyunlarıyla daha edebi ve düşünsel bir yaşama kavuştu. 18. yüzyıldan günümüze kalan en popüler komediler[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Fransız oyun yazarı Beaumarchais'nin Le Barber de Seville'i (1775; Sevil Berberi[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] 1944) ile Le Mariage de Figaro'sudur.

Konu: Geri: Tiyatro Tarihi 18/10/2008, 20:16

19. YÜZYIL VE ROMANTİZM

19. Yüzyıl romantizm çağıydı. Romantizmin başarılı olduğu edebiyat türü ise tiyatro değil[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] şiirdi. Bununla birlikte[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Almanya'da daha 18. yüzyılın sonlarından başlayarak oldukça iddialı bir romantik tiyatro ortaya çıktı. Yeni tarzın en başarılı değilse bile en sevilen örneklerini Friedrich Schiller verdi. Goethe de başlangıçta bu akım içinde yer almış ve ilk oyunu Götz von Berlichingen (1773; Demir Elli Şövalye von Berlichingen[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] 1933) ile coşkunluk akımının[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] yeni ruh halini yansıtan en güçlü belgelerden birini ortaya koymuştu. Kleist'in Prinz Fiedrich von Homburg'u da Alman romantik tiyatrosunun tipik ürünlerinden biriydi. Romantizm[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] tiyatroda güncel konuların[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] orta sınıf yaşamına özgü konuların yerini tarihin almasına yol açtı. Fransa'da Hugo'nun Hermani'si ve Alfred de Musset'nin bazı oyunları[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] bu tarihsel duyarlığı yansıtıyordu. Almanya'da yüzyılın ikinci yarısında Wagner'in bütün sanatları birleştirmeyi amaçlayan müzik dramları da tarihselciliğin atavizme doğru gerileme eğilimini temsil eder. Gerek Hugo'nun[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] gerekse Wagner'in yapıtlarında[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] sahnelemeyi son derece güçleştiren bir "insanüstü hacimler yaratma" tutkusu görülür.
19. yüzyılda tiyatroda daha hafif tarzlar da ortaya çıktı. Bürlesk[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] burletta (şarkılı fars) ve vodvil bu dönemin en yaygın türleriydi. Eugene Scribe karakter gelişiminden çok entrikaya uyarak yazdığı için "iyi kurulu oyun" olarak adlandırılan 400'e yakın yapıtıyla Paris sahnelerinde geniş bir seyirci kalabalığı toplayabildi. Eugene-Marin Labiche aynı yöntemi fars türüne uyguladı[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Scribe'in bir başka öğrencisi Victorien Sardou da oyunlarının yüzeyselliğine karşın ünlü oyuncu Sarah Bernhardt'ın oyunculuğundan yararlanabildi.
19. yüzyılda tiyatro sanatını sürdürenler yazarlardan çok[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] oyuncu-yönetmenlerdi. Bernhardt'ın yanı sıra[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Charles Kean ve "sir" unvanını alan ilk oyuncu olan Henry Irving gibi oyuncular[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] yalnızca sıradan oyunlara değil[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Shakespeare ve Racine'in yapıtlarına kendi damgalarını basarak bir yorum olduğunu kanıtladılar.
19. yüzyıl sonunda tiyatroda yeniden daha "ciddi" eğilimler ortaya çıktı. Norveç'te Ibsen'in[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] İsveç'te Strindberg'in[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Rusya'da Çehov'un oyunlarıyla tiyatro edebi değerini yeniden kazandı. Her üç yazar da edebiyata gerçeklik akımının içinde başlayıp daha sonra simgecilik[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] izlenimcilik ve dışavurumculuk gibi modernist akımların ilk örnekleri sayılan yapıtlar verdiler. Gene aynı dönemde Almanya'da Gerhart Hauptmann ile Rusya'da Maksim Gorki[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kapitalizmin insan yaşamında yol açtığı yıkımı gösteren oyunlarıyla tiyatroda doğalcılığın başlıca temsilcisi oldular.
Varoluşun karanlık yüzüne işaret eden bu tür oyunlar kolayca seyirci çekmediği için[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] 19. yüzyılda Fransa[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Almanya ve İngiltere'de[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] gişe hasılatını gözetmeyen bir "bağımsız tiyatro" hareketi doğdu. 1887'de Fransa'da Andre Antoine'ın kurduğu Theatre-Libret (Özgür Tiyatro)[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Almanya'da Otto Brahm'ın Frei Bühne'si (Özgür Sahne) ve İngiltere'de Jacob Grein'ın Independent Theatre Club'ı (Bağımsız Tiyatro Kulübü) başta Ibsen olmak üzere[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Hauptmann[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Strindberg[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Lev Tolstoy ve George Bernard Shaw gibi eleştirel ve karamsar yazarların oyunlarını sahnelemeyi üstlendi.
Tiyatroda doğalcılığın bir başka önemli ürünü de Rusya'da 1898'di kurulan Moskova Sanat Tiyatrosu'ydu. Çehov'un oyunlarını sahnelemesiyle ünlenen bu tiyatronun kurucusu Konstantin Stanislavski[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] son derece ayrıntılı ve planlı bir hazırlığa ve uzun prova süresine dayalı yönetim anlayışıyla tiyatroda "gerçeklik yanılsamasını" kusursuzlaştırdı

Konu: Geri: Tiyatro Tarihi 18/10/2008, 20:17

ÇAĞDAŞ TİYATRO

Batı tiyatrosu bugün de genel olarak Stanislavski'nin sahne düzeni ve oyunculuk anlayışına dayalı bir gerçekçiliği sürdürmekle birlikte[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] 20. yüzyılın ilk yarısında dışavurumculuk[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] gelecekçilik ve Bertolt Brecht'in epik tiyatrosu gibi gerçekçilik karşıtı akımlar da etkili oldu. Bu akımların hepsi farklı amaçlar ve yöntemlerle de olsa[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] sanatın gerçeği yansıttığı düşüncesine karşı çıktılar; doğallık yanılsamasını kırarak sanatın doğal değil yapılmış bir şey olduğunu savundular. Geliştirdikleri deneysel teknikler tiyatroyu bir vakit geçirme ve eğlenme aracı olmaktan çıkardığı için de çoğu zaman seyirci çekemedi[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] hatta skandallara yol açtı. Bu yeni akımların bir başka özelliği de[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] oyun yazarları kadar sahne tasarımcıları ve yönetmenlerin de öne çıkması[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kuramcı kimliğini kazanmalarıydı. Deneysel tiyatro üzerinde etkili olmuş kuramcıların başında[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] İsveçli tasarımcı Adolphe Appia gelir. Appia[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] sahnenin bir gerçeklik atmosferi veren "sahici" dekor öğeleriyle doldurulmasına karşı çıkıyor[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] bunun yerine yapıtın "ruhunu" ortaya koyacak yalın bir sahne düzeni öneriyordu. Doğalcı ayrıntıların yerine[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] dikkati oyuncunun jestleri üzerinde toplayacak ve dramatik gerilimi çıplak bir biçimde dışa vuracak basit bir dekor gerekliydi. Appia'nın dışavurumcu görüş leri[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] İngiliz yönetmen Gordon Craig tarafından daha da geliştirildi. Craig[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] sahnede soyutlamayı uç noktasına götürdü; duygusal ve görsel değil[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] tinsel ya da zihinsel bir etki yaratmak için son derece öznel bir ışıklandırma yöntemi yarattı. Tek bir gotik sütunun[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] sahneye bir kilise havası vermekte ayrıntılı bir mukavva kilise dekorundan çok daha etkili olacağını düşünüyordu. Craig'e göre[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] tiyatro ve oyunculuk simgesel düzeni bozmamalıydı. Craig ve Appia'nın görüşleri[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] çok geniş bir uygulama alanı bulamadı. Yalnızca Avusturyalı yönetmen Max Reinhardt[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Craig'in soyutlamaya dayalı dışavurum anlatımıyla canlı ve renkli bir oyun anlayışı arasında bir uzlaşma noktası yakalayabildi.
Rusya'da da 1917 Devrimi'nden sonra[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kısa bir süre için[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Stanislavski'nin doğalcı anlatımına karşı olan deneysel anlayışlar tiyatroya egemen oldu. Bu dönemde en etkili yönetmen[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] daha önce Stanislavski'nin yanında oyunculuk yapan Vsevolod Meyerhold'du. Craig'in izinden giden Meyerhold[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] dekorda soyutluğu daha işlevselci bir yöne çekti. Biyomekanik oyunculuk adını verdiği yöntemle oyuncuların özel kişiliklerini silmeye ve oynuculuğu bir dizi kimliksiz fiziksel harekete indirgemeye çalıştı. Sahnenin doğal bir ortam değil[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] tiyatro amacıyla kurulmuş yapma bir düzen olduğunu açıkça belirtmek için[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] vida ve çivileri gizlenmemiş dekor öğeleri kullandı. 1918'de[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ilk Sovyet oyunu olan[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] gelecekçi şair Mayakovski'nin misteriya-buff'unu (Kutsal Güldürü) sahneleyen de Meyerhold'du. Gelecekçilik[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Rusya'dakinin tam karşıtı bir siyasal görüşü savunmakla birlikte[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] İtalya'da da ektiliydi. İtalyan gelecekçileri[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] makine çağının hızını[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] şiddetini[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] mekanikliğini kutsayan ve seyirciyle oyun arasındaki görünmez duvarı yıkmaya yönelen kışkırtıcı gösteriler düzenlediler. 1921'de Bağımsız Deneysel Tiyatro'yu kuran Anton Giulio Bragaglia deneysellikle izlenebilirlik arasında bir denge oluşturmaya çalıştı.
Modernizmin Almanya'daki biçimi[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] dışavurumculuktu. Bu akım ilk örneklerini Strindberg'in son oyunlarında[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Frank Wedekind'in sahne ve kabare için yazdığı ve bestelediği şarkılı oyunlarda vermişti. Dışavurumculuk[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] hem bireyin kendi ruhsal potansiyelini topluma karşı gerçekleştirmesini önerdiği[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] hem de bunun olanaksız olduğunu söylediği için[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] sahnede gerilimi[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] çatışmayı ifade eden öğelere önem veriyordu. Sanatın gösterdiği gerçeklik[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] dış dünyanın değişmez yüzü değil[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] insanın gerilen ve kaynaşan iç dünyasıydı. Bu akımın daha siyasal bir kolu da vardı; 1918 ayaklanmasına aktif olarak katılan sosyalist şair Ernst Toller'in Die Maschinenstürmer (1922; Makine Kırıcıları) bu eğilimin en tipik örneğiydi. Dışavurumcu tiyatro[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] yazarlardan çok[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] yönetmenlerle etkili oldu. Daha sonra Brecht'le birlikte epik tiyatro deneyine katılan Erwin Piscator[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] 1920'lerde[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] makineleri hem birer dekor öğesi hem de sahne teknolojisi olarak kullandığı oyunlarda[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] insanın artık yaşamadığını[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ama mekanik dünyanın bir tür insani (daha doğrusu[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] şeytani) canlılık kazandığını gösterebilmişti.
Fransa'da ise deneysel tiyatro fazla gelişmedi. Bunun bir nedeni[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] modernizmin Fransa'ya özgü biçimi olan gerçeküstücülüğün tiyatroya fazla önem vermemesi ve sanatını da zaten seyirlik bir gösteri biçiminde gerçekleştirmesiydi. Öte yandan[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] yeni akımlardan etkilenen oyun yazarları ve yönetmenler de[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Almanya ve Rusya'da olduğu gibi oyunculuk sanatını sarsmaya çalışmıyorlar[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] tam tersine oyuncuyu öne çıkaran eski commedia dell'arte geleneğini sürdürüyorlardı. Fransa'da[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] 20. yüzyılın ilk yarısında Georges Feydeau'nun bulvar komedileri popülerdi. Buna karşılık[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Jacques Copeau[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Louis Jouvet[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Charles Dullin ve Georges Pitoeff gibi yönetmenler[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] seyircisiz kalma noktasına düşmeden[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] tiyatronun da bir sanat olduğu iddiasını elden bırakmadılar. Özellikle Pitoeuff[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Almanya'dakine koşut bir biçimde[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] dikkati oyunun düşünsel içeriği üzerinde toplamak amacıyla dekor ve oyunculuğu süsleme öğelerinden arındırdı.
İngiliz tiyatrosu[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kara Avrupa'sındaki deneylerden uzak durdu. Yüzyıl başında[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Bernard Shaw'un sahneyi bir felsefi ve siyasal tartışma arenasına dönüştüren oyunları ilgi çekiyordu. Granville-Barker da Shakespeare oyunlarını sadeleştirdi[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] geleneksel yorumlardaki tumturaklı ve ağır havayı eledi. Amerikan tiyatrosu bu dönemde aslında bir eğlence endüstrisi durumundaydı; gene de ülkenin ilk önemli oyun yazarı olan Eugene O'Neill'in yapıtları 1920'lerde sahnelenmeye başladı. İrlanda'da da J. M. Synge ve Seah O'Casey'in oyunları[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] yüzyıl başlarındaki toplumsal ve ruhsal çalkantıyı yansıtıyordu.
20. tiyatrosunun en etkili adı[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] hiç kuşkusuz Bertolt Brecht'ti. Brecht'in epik tiyatro anlayışı ve ADC'de 1949'da kurduğu Berliner Ensemble[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] John Arden ve Edward Bond gibi İngiliz yönetmenleri de etkiledi. Tiyatroda yanılsamaya ve edebi anlatıma karşı tepkinin bir ifadesi de belgesel tiyatro ya da olgu tiyatrosu adı verilen anlayıştı. Burada[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] yaşanmış bir olay fazlaca değiştirilmeden ve belgelerle desteklenerek sahneye konuyordu. Peter Weiss'ın Ermittlung'u (1965; Soruşturma[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] 1971) bu tarzın en başarılı örneğiydi. 1980'lerde de İskoçya'da John McGrath'ın 7:84 adlı topluluğu bu anlayışı sürdürmektedir.
20. yüzyıl tiyatrosundaki bir başka önemli eğilim de [Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] insanla dünya arasındaki uyumsuzluğu hem insanın[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] hem de dünyanın anlamının silindiği noktaya kadar götüren uyumsuzluk tiyatrosuydu. Beckett'in sıkıntılı ve hüzünlü kuklalara dönüşmüş insanların dünyasını anlatan tiyatrosu[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Arthur Adamov ve Eugene Ionesco'nun daha fantastik denemeleri[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] İngiltere'de Harold Pinter'ın oyunları[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] eleştirmenlerce bu akım içinde değerlendirilir. Tarzın kökenleri[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Fransız yazarı Alfred Jarry'nin 15 yaşındayen yazdığı kukla oyunu Ubu roi'ya (1896; Übü[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] 1963) değin götürülebilir.
Uyumsuzluk tiyatrosu sahnedeki bütün görsel ve duyusal öğeleri en aza indirmişti. Buna karşılık[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Antonin Artaud'nun vahşet tiyatrosu bu duyusal etkileri insanların bastırılmış güdülerini ayaklandırmak için kullanır. Bazı eleştirmenlerce uyumsuzluk tiyatrosu içinde değerlendirilen Jean Genet ve Fernando Arrabal'ın oyunları da kamçılayıcı gerginlikleriyle Artaud çizgisine daha yakındır. 1960'ladan sonra İngiltere ve ABD'de de seyirciyle oyuncu arasındaki mesafeyi kaldırmaya[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] tiyatronun dokunulmazlığını parçalamaya yönelen "alternatif tiyatro" hareketleri yaygınlaştı. Bunların en etkilileri[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ABD'de Julian Beck ve Judith Malina'nın Living Theatre'ı (Yaşayan Tiyatro) ile İngiltere'de epik tiyatro uygulamasını sürdüren George Devine'in İngiliz Sahne Topluluğuy'du. Arnold Wesker[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] John Osborne ve John Arden gibi yeni oyun yazarlarının yapıtları Devine'in tiyatrosunda sahnelendi. Deneysel tiyatronun Avrupa'daki öncülerinden biri ise[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] seyircinin oyuna katılmasını savunarak hem Avrupa[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] hem de ABD'deki deneysel tiyatro topluluklarını etkileyen Polonyalı yönetmen Jerzy Grotowski'ydi.
II. Dünya Savaşı'ndan sonra İngiltere'de Laurence Olivier ve John Gielgud gibi Shakespeare yorumcuları[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] geleneksel tiyatroyu sürdürerek yeni bir klasik oyuncu kuşağının yetişmesini sağladılar. 1961'de Kraliyet Shakespeare Topluluğu'nu kuran Peter Book da[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] deneycilikle seyirci zevkini uzlaştırabilmiş yönetmenlerden biridir. Aynı dönemde Fransa'nın önemli yönetmenleri arasında[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] yönetmenin yaratıcılığına ağırlık veren tümel tiyatro anlayışını geliştiren oyuncu ve yönetmen Jean Vilar'ı anmak gerekir. Almanca konuşan ülkelerde ise 1960'lar ve sonrasında Max Frisch[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Friedrich Dürrenmatt[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Peter Weiss ve Peter Handke gibi yazarlar karamsar bir dünya görüşünü ilerici bir siyaset anlayışıyla birleştirmeye çalıştılar.

» Tiyatro
» Tiyatro terimleri
» Sanat Tarihi