Azracik
Yetkin-Yönetmen
Mesaj Sayısı : 2883
Cüzdan:
 Para: 5555
 Odun: 6547
 ViP: 0
 |  Konu: Güvenliğin İnsani Boyutu 20/4/2009, 07:39 | |
| Güvenliğin İnsani Boyutu
/eski/ Dışişleri Bakanı Bronislaw Geremek
--------------------------------------------------------------------------------
"Gazeta Wyborcza", 12-13 Haziran 1999
NATO'nun uzun süren ve pahalı askeri operasyonu, askeri evreden barış faaliyetleri etabına geçmektedir. Bu operasyonun sonucu, Belgrad diktatörünü, hem sivil hem de askeri olmak üzere uluslararası güçlerin Kosova topraklarındaki, bir yılı aşkın bir süredir kabul etmemekte direndiği varlığını, kabul ettirmeye zorlamak olmalıdır. Kosovalılar topraklarına geri dönmeden, temel amaca ulaşılmış, o bölgede istikrarın sağlanması ve barışın geri getirilmesi için gerekli ön şartlar oluşturulmuş sayılamaz. İşte bu nedenle, Kosova'dan Sırp asker ve polis gücünün çekilmesi, ayrıca yerlerine uluslararası güçlerin geçmesi konusu, NATO'nun Vaşington Zirvesi ve Rusya'nın da iştirak ettiği G7 Grubu tarafından belirlenen programın en baş sırasına çekildi. Bu gerçekleşmeden, mültecilerin yurtlarına dönüşleri imkansız olurdu. Rusya, barış görüşmelerinin temel unsuru, Belgrad'a baskı yapabilmek için önemli bir faktördü. Bunun değişmemesi, önemli bir şeydir. Uluslararası birliğin bütünleşmesi, onun Balkanlar'daki faaliyetlerin etkili olmasında ana şarttır. Görünürde pek fazla bir şey kazanmamış olmak için çok fazla şey yapmak gereklidir demek, dramatik bir anlam taşımaktadır. Bu, yalnızca askeri harekattan önceki duruma dönüş olarak da anlaşılabilir. İşin doğrusu; Batı temsilcileriyle yürütülen görüşmelerle eş zamanlı olarak ve hatta Rambouillet ve Paris görüşmelerinin yapıldığı sırada, Belgrad'ta, bu kez Arnavutların Kosova'dan sürülmelerini öngören, yeni bir Sırp etnik temizlik planı hazırlanmaktaydı. Bunu izleyen aylarda "Nal" adındaki bu uğursuz plan, Sırplar tarafından acımasızca hayata geçirildi. Şimdi, "etnik temizliklerin" getirdirdiği sonuçların ortadan kaldırılmaları gerekmektedir. Ama şunu da bilmek gerekmektedir ki; bu savaştan sonra insan haklarının korunması ile ilgili uluslararası politika, öncekinin aynısı olmayacaktır. Bu savaş, uluslararası bir strateji belirlenmesinde "realistlerle" "ahlakçılar" arasındaki tartışmanın çağdışı olduğunu göstermiştir.
Aynı zamanda, uluslararası örgütlerin önünde duran yeni ödevlerin boyutunu da gösterdi. Euroatlantik dayanışması, farklı devletlerin iç politika çıkarlarıyla zorlu bir çakışmanın üstesinden geldi. NATO birliği, zorlu bir denemenin üstesinden geldi. İttifakın Balkanlar ve Kosova Krizi politikası eleştirisel bir analizi gerektirmekle birlikte, yararlı olduğu ortaya çıkmış ve ABD'nin Avrupa'daki varlığının gereğini işaret etmiştir. Bundan çıkan sonuç; NATO, bölgesel güvenliğin şekillendirilmesinde istikrarı getiren bir rol oynayabilir ve oynamalıdır da. NATO üyeliğinde ya da İttifakın verdiği garantilerde güvenlik şansı gören Güneydoğu Avrupa devletlerinin Euroatlantik'e ilişkin talepleri de bunu işaret etmektedir. Hem Kosova hem de tüm Balkanlar, güvenlik duygusuna hava kadar çok gereksinim duymaktadırlar. Avrupa savunması ve ESDI (Avrupa Savunma Kimliği) üzerine tartışma, Kosova Krizi'nin seyrinde, İttifaka yeni bir karakter kazandıracak kararlar alınmasını gerektirdi; ancak Avrupa kimliğinin Euroantlantik kimliğine rakip olmaması, önemli bir şeydir. Birleşmiş Milletler Örgütü, hem mültecilerin dönüş şartlarının elbirliğiyle yaratılmak ve hem de orada barışın sağlanması sorumluluğunu üstlenmek suretiyle, Kosova Krizi'nin barışcıl çözümüne iştirak ederek asıl rolünü elde edebilir. Bu, önce Güvenlik Konseyi'nin uygun kararı, sonra ise Kosova'da uzun süreli ortak yönetim demektir. Kosova Krizi, BM sisteminin (ve yalnızca Güvenlik Konseyi'nin değil), ama aynı zamanda içeriğinde devletlerin bağımsızlığının korunması karşısında insan haklarının korunmasının bir üstünlük kazanamabilmesi için, uluslararası hukuk reformunun kaçınılmaz olduğunu kanıtlarıyla ortaya koymuştur. Avrupa Birliği büyük bir meydan okumayla karşı karşıyadır ve geleceği ona vereceği yanıta bağlıdır. Güneydoğu Avrupa'yı sarsan fırtınalar, tüm kıtanın istikrarını da bozmaktadır. Balkanlar, kimse için "politik adalelerini" sınama yeri olmamalıdır. Araya bir duvar çekerek bu fırtınalardan kurtulmak da çare değildir, kaynağını kurutmak gerekmektedir. Herşeyden önce Balkanlar'daki fakirlikle mücadele edilmeli, ekonomik refah umudu yaratılmalıdır. Ağanın masasında kalan kırıntıları vererek bu hedefe erişilemez, ekonomik kalkınmayı destekleyecek, Marshall planı ölçeğinde, bir plan gereklidir. Burada kastedilen, Amerika'nın II. Dünya Savaşı sonrasında Avrupa'ya yaptığı yardım boyutunda bir yardım değil sadece; ama o yardımın bir cömertlik felesefesine dayandığı kastedilmektedir. Güneydoğu Avrupa'ya yardım planının amacı, bölgenin ekonomik anlamda canlandırılması olmalıdır, yoksa bir hayırseverlik sözleşmesi değil. Avrupa Birliği, kendi başarısını yaratan mekanizmaların bilincinde olarak, o bölgenin ülkelerine yalnızca üyelik umudu vermemeli, ama bunu Avrupa ile bütünleşmek için bir hazırlık olarak değerlendirip bu ülkeler arasında ekonomik işbirliğini yaymalı ve desteklemelidir. Avrupa Birliği tarafından Güneydoğu Avrupa için sunulan İstikrar Paktı, (Haziran'da AB Diplomasi Şefleri, bölge ülkeleri, AB, Rusya ve diğer ülkeler tarafından imzalanacak olup demokratikleşme yolu ile kalıcı barışa ulaşmayı, pazar ekonomisinin gelişimini, bölgesel işbirliğini ve Euroatlantik yapılarıyla bağlantıyı hedef almaktadır) büyük öneme sahip bir girişimdir. Bu bölgedeki anlaşmazlıkların müstakil olarak ele alınamayacağını ve daha sonraki bölgesel yangınları söndürmekle sınırlı kalınamayacağını göstermektedir. Kosova dramından alınan dersin anlaşmazlıkları önleyecek bir strateji yaratması ve Avrupa barışının temelinin atılması şansını getirmektedir. Elbette, bu müthiş bir finansal kaynak gerektiyor, ama herşey paraya da bağlı değildir - bugüne kadar edinilen tecrübeler, para akıtmanın çok müsrifce yapılabildiğini ya da büyük ölçekli yozlaşmalar yaratabildiğini göstermektedir. Batılı danışmanlar bunun önüne geçemezler. İstikrar Paktı, pederhane bir ruhla, güçlü ve zenginlerin fakir ve güçsüzlere karşı üstünlük ruhuyla ele alınmamalıdır. Onu, ekonomik yardımın çeşitli kategorilerinden birinde tanımlamak da olmaz. Özellikle Balkanlar'da paradan daha ziyade tarih, politika, tolumsal duyarlılık önemlidir. Bu nedenle, planın başarısını kesinlikle kendi "insani boyutu" belirleyecektir, yani bir hukuk iktidarının ve vatandaşlar toplumunun kurulması, azınlık haklarına ve medya bağımsızlığına saygı, hoşgörü ve çoğulculuk. Şu hesaba katılmalıdır ki; Güneydoğu Avrupa ülkelerinin üzerinde ilerlerken Euroatlantik ve Avrupa dayanışmasınca her yönden desteklenmek, onlar arasında bir rekabet nesnesi halini almamak durumunda olduğu bu yol, uzundur ve zorludur. Bu manada, Avrupa İşbirliği ve Güvenlik Örgütü dikkati hak etmektedir. Soğuk Savaş yıllarında doğmuş olmasına karşın, son yıllarda zamanın gereklerine uygun olmayı başarmıştır. Bu örgütün rolünü, postkomünist alanların uygarlaştırılması rolüyle sınırlandırmamak gerekmektedir, zira faaliyetlerinin anlamı insanlık boyutu ve güvenlik bağlamındadır, tüm kıtayı ilgilendirmektedir ve onun manevi mirasının toplandığı parçasıdır.
Rusya, ABD ve Kanada gibi ülkelerin birarada yer bulabildiği bir Pan-Avrupa örgütüdür, Kosova krizi sırasında da NATO ile işbirliğine girebilmiştir. Çıkış konumunun ve faaliyetler stratejisinin doğru teşhisini, çok önemli bir konu olarak değerlendiriyorum. Söz konusu olan "pazar demokrasisine" geçiş sürecidir, dolayısıyla son on yıllık Avrupa tarihinin getirdiği deneyimleri de hatırlamak gerekmektedir. Polonya, Güneydoğu Avrupa ülkelerinin sorunlarını ve talihsizliklerini bir dayanışma duygusuyla düşünmektedir. Travmatik deneyimler geçirmiş bu bölgenin hiçbir ulusunu, bu dayanışmacı yaklaşımımızın dışında bırakmıyoruz. Savaş, komünizm ve komünizmden çıkış gibi ortak deneyimlerimiz, Balkan uluslarıyla bizi birleştirmektedir.
Yine yaklaşımımız odur ki, bölgenin temel sorunu ekonomik ve politik transformasyondur. Balkanlara, spesifik bir üstünlük duygusuyla, Avrupa kıtasının egzotik bir bölgesi diye bakılmamalıdır. İşin aslı; Güneydoğu Avrupa ülkeleri özel bir statü peşinde değillerdir, onlara gereken diğer Avrupa ülkeleriyle aynı ilke ve değerleri kabul edip uygulayarak, Avrupa'nın diğer ülkeleri gibi olmaktır. Madem ki böyledir; Polonya gibi transformasyonunu başarıyla sürdürmekte büyük deneyim sahibi ve özellikle de pazar ekonomisinin ve vatandaş hürriyetinin kurulması konusunda özel bilgi, know-how, sahibi ülkelerin Güneydoğu Avrupa ülkelerinine yardıma hazır bulunduklarını da burada hatırlamak yerinde olacaktır. 1998'de Belgrad ve Priştine'de, Polonya'nın, işbirliği içerisinde komünizm mirasını alt etme konusunda 1989 Yuvarlak Masa'sından getirdiği deneyimlerini, tarihsel açıdan biçimlenen düşmanlığı ve kan davasını devam ettirmeden, anlatmıştım. Kosova'da, Sırbistan'da ve Balkanlar'da yıkılan birçok köprüyü yeniden inşaa etmek gerekiyor. Ancak en zoru; incitilmişlik duygusunun, nefretin ve intikam arzusunun birbirinden koparttığı insanlar ve uluslar arasındaki köprülerin yeniden kurulması olacaktır. İşte bu köprülerin yeniden kurulması, İstikrar Paktı'nın "insani boyutunun" vazgeçilmez bir parçasıdır.
Çeviri: O. Fırat Baş | |
|
Anasayfa 
Oyun 
